Najstarszą miejscowością w gminie Nowa Dęba jest była wieś królewska Chmielów, o której pierwsze wzmianki datuje się na XII wiek. Powstała ona na obrzeżach Puszczy Sandomierskiej, stanowiąc wyłom w jej dotych-czasowej strukturze. Podobnie powstawały inne wsie, zakładane zarówno przez władców (Cygany i Jadachy - dawne przysiólki Chmielowa) jak i możny ród Tarnowskich. Tarnowscy herbu Leliwa utworzyli na terenie puszczy olbrzymie Dominium Dzikowskie, w skład którego weszły również: Dęba z przy-siółkiem Poręby Dębskie (XVII w.), Tarnowska Wola, Alfredówka i Rozalin (XVIII w.)
        Gospodarka na tym terenie oparta była o las. Mieszkańcy zajmowali się pozyskiwaniem drewna, wypalaniem węgla drzewnego, potażu i popiołu, polowaniem i bartnictwem. Poprzez karczowanie lasu starano się pozyskać ziemię na pola uprawne, łąki i pastwiska. Jednakże była to ziemia słabej jakości, tak więc ludziom żyło się tu biednie. Jednym ze sposobów radzenia sobie z tą przysłowiową "biedą galicyjską" była emigracja za chlebem do Austrii, Prus i Ameryki. Inną formą działania było tworzenie małych zakładów pracy przez Tarnowskich, między innymi w Chmielowie (gdzie założono młyn, tartak oraz terpentyniarnię) oraz w Budzie Stalowskiej (stawy rybne). Ozyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku nie poprawiło radykalnie sytuacji mieszkańców. Dopiero prawdziwą rewolucją na tym terenie okazały się narodziny Centralnego Okręgu Przemy-słowego - największego przedsięwzięcia międzywojennej Polski. W ramach tworzenia na terenie Puszczy Sandomierskiej sieci fabryk zbrojeniowych zaplanowano budowę zakładów amunicyjnych w okolicach wsi Dęba. Produkcja tej fabryki oczywiście miała być skoordynowana z pracą innych zakładów przemysłu zbrojeniowego. Były one rozproszone wśród lasów ze względu bezpieczeństwa. Inwestycja ta finansowana była z państwowych funduszów, które pochodziły z francuskiej pożyczki zbrojeniowej. Budową zajęły się firmy prywatne, które w 1937 roku rozpoczęły karczunek lasu i budowę baraków dla organizującej się fabryki. Była to potężna inwestycja prowadzona na surowym korzeniu, w dziewiczym leśnym krajobrazie, obok starej wsi Dęba. Zamierzano wybudować 16 km linii kolejowej, 32 km dróg bitych, 28 km linii wodociągowej, 18 km sieci kanalizacyjnej, 20 km gazociągów, 12 km linii linii elektrycznej wysokiego napięcia i 50 km linii niskiego napięcia oraz 20 km linii telefonicznej. Obok hal fabrycznych i magazynów budowana była elektrownia o mocy 2200 kW oraz wieża ciśnień. W roku 1938 rozpoczęto budowę osiedla mieszka-niowego z prawdziewgo zdarzenia i wg. nowoczesnych wzorów europejskich. Dla przybywających z różnych stron fachowców, szczególnie kadry technicznej wzniesiono: dla robotników 9 bloków dwupiętrowych, 9 domków dwurodzinnych - majsterskich i 4 wille dyrektorskie. Dziś ta zabudowa stała się pierwszą substancją zabytkową Nowej Dęby - synonimem dobrej roboty budowlanej lat 30-tych. Równolegle z mieszkaniówką powstały też obiekty towarzyszące czyli szkoła, basen, szpital i stołówka. Po zainstalowaniu w nowych halach maszyn i urządzeń w lipcu 1939 roku ruszyła produkcja. W dębie produkowano amunicję artylerską i bomby lotnicze. Przed wybuchem II wojny światowej zakład zatrudniał około 200 robotników i 160 pracowników umysłowych.
        We wrześniu 1939 roku Dębę zajęli Niemcy, którzy zagospodarowali ją na własne cele wojskowe. Ale nim tu wkroczyli, lotnictwo hitlerowskie chciało zniszczyć Wytwórnię. Dobrze zamaskowana wśród lasów skryła się przed oczami lotników. Niestety ofiarą nalotów stał się niewielki Chmielów, w którym zginęło od hitlerowskich bomb kilku-dziesięciu mieszkańców. Wiosną 1940 roku teren zakładu i osiedla zajęły wojska niemieckie, które przygotowują się tutaj do dalszych podbojów na wschodzie. W dawnej willi dyrektora Wytwórni Amunicji zamieszkuje generał von Paulus, bezpośrednio przygotowujący wyprawę na Związek Radziecki. Wojsko ćwiczy na poligonie, a na terenie zakładu zostają uruchomione pracujące na rzecz zakładu, warsztaty samochodowe, stolarnie, rzeźnia, fabryka konserw. Po odejściu pierwszej fali wojsk, Dęba staje się ośrodkiem ćwiczebnym, aż do wejścia wojsk radzieckich w lecie 1944 roku.
        Po wojnie fabryka, dzięki dużemu zaangażowaniu ludzi, została odbudowana. Rozpoczyna się okres rozwoju ZM "DEZAMET", a tym samym również miasta. Wyroby z "Dezamet-u" takie jak: żelazka, silniki motocyklowe, motorowerowe, silniki łodziowe, znane były w kraju i poza jego granicami. Wraz z zakładem rozwija się i rozbudowuje się osiedle, które 31 grudnia 1961 roku otrzymuje status miasta i nazwę NOWA DĘBA. Powstają nowe szkoły, przedszkola, Domu Kultury i ośrodek wypoczynkowy "Nad Zalewem". Miasto pięknieje urzekając przybyszów ogromną ilością zieleni.